Thị trường hoa tươi Việt Nam 2023-2024: Thực trạng và Xu hướng

1. Quy mô thị trường và tốc độ tăng trưởng

Thị trường hoa tươi Việt Nam hiện có quy mô đáng kể và tăng trưởng ổn định qua các năm gần đây. Theo Hiệp hội Kinh doanh Hoa quốc tế (Union Fleurs), quy mô thị trường hoa tươi Việt Nam ước đạt khoảng 1,2 tỷ USD​. Trong năm 2023, tổng giá trị sản xuất và tiêu thụ các loại hoa và cây cảnh nội địa đạt khoảng 45.000 tỷ đồng (tương đương gần 1,9 tỷ USD)​. Diện tích trồng hoa trên cả nước năm 2023 đạt khoảng 36.000 ha, tăng hơn 2.000 ha so với năm 2022, với sản lượng hoa cắt cành ước tính hàng chục tỷ cành mỗi năm​. Nhờ nhu cầu tiêu dùng cao, ngành hoa có mức tăng trưởng khá: giá trị sản xuất hoa tăng bình quân khoảng 6-8%/năm, và riêng kim ngạch xuất khẩu hoa tăng trưởng tới 19,4% trong năm 2023 (đạt xấp xỉ 80 triệu USD, so với 67 triệu USD năm 2022)​. Các dự báo đến năm 2030 cho thấy thị trường hoa Việt Nam sẽ tiếp tục mở rộng – mục tiêu giá trị sản xuất hoa, cây cảnh nội địa đạt 70-75 nghìn tỷ đồng vào năm 2030, và kim ngạch xuất khẩu hoa có thể chạm 180-200 triệu USD​.

2. Xu hướng tiêu dùng và các dịp sử dụng hoa phổ biến

Nhu cầu tiêu dùng hoa tươi tại Việt Nam tập trung mạnh vào các dịp lễ, Tết và sự kiện quan trọng. Hoa tươi là lựa chọn quà tặng và trang trí truyền thống trong nhiều dịp lễ hội:

• Tết Nguyên đán: Đây là mùa cao điểm tiêu thụ hoa tươi. Người dân khắp cả nước mua hoa về trang trí nhà cửa và làm quà biếu. Các loại hoa, cây cảnh đặc trưng dịp Tết như hoa đào, hoa mai, cúc, lan, quất cảnh... luôn “cháy hàng”. Nhu cầu lớn khiến nguồn cung nhiều lúc khan hiếm hoặc giá cả biến động mạnh vào sát Tết. Tuy vậy, năm 2024 thị trường hoa Tết có hiện tượng một số nơi cung vượt cầu, phải “giải cứu” hoa ế cuối vụ, cho thấy tính mùa vụ và rủi ro thời tiết ảnh hưởng đến sức mua.
• Lễ Tình nhân (14/2): Ngày Valentine hàng năm chứng kiến nhu cầu hoa hồng tăng đột biến. Hoa hồng đỏ là mặt hàng bán chạy nhất​. Hoa hồng nội địa (chủ yếu từ Đà Lạt) thường có giá khoảng 15.000 - 20.000 đồng/bông, trong khi hoa hồng nhập khẩu (loại cao cấp từ Ecuador, Colombia…) giá 50.000 - 60.000 đồng/bông – đắt gấp 3-4 lần​. Nhiều khách hàng sẵn sàng chi tiền triệu cho những bó hồng ngoại độc đáo (bó 50-60 bông tạo hình trái tim có giá trên 2 triệu đồng/bó) để tặng người thân yêu​. Bên cạnh hoa tươi, một bộ phận khách hàng trẻ cũng mua các loại hoa thay thế như hoa sáp, hoa khô vì có thể trưng bày lâu, nhưng nhìn chung hoa hồng tươi vẫn là quà tặng chủ đạo dịp 14/2.
• Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3 và Phụ nữ Việt Nam 20/10: Đây là những dịp cao điểm tiếp theo cho thị trường hoa. Nhiều cơ quan, doanh nghiệp và cá nhân đều đặt mua hoa tặng phụ nữ, khiến sức mua tăng vọt. Thị trường hoa 20/10/2024 ghi nhận nguồn hoa rất phong phú (đa dạng hoa nội địa lẫn nhập khẩu), giá bó hoa dao động từ 300.000 đến 1,5 triệu đồng tùy loại và kích cỡ​. So với năm trước, giá hoa dịp này đã “đội” lên thêm khoảng 100.000 – 300.000 đồng mỗi bó, nhưng khách hàng vẫn sẵn sàng chi tiền do mẫu mã đẹp, chất lượng hoa năm nay cải thiện và nhiều loại hoa nhập khẩu độc lạ thu hút người mua​. Tuy nhiên, cũng có xu hướng khách mua lẻ giảm nhẹ trong năm 2024 do kinh tế khó khăn, trong khi các đơn đặt hoa số lượng lớn từ doanh nghiệp vẫn duy trì ổn định​.
• Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11: Học sinh, phụ huynh thường tặng hoa tri ân thầy cô, làm thị trường hoa sôi động không kém các dịp lễ khác. Hoa bó và lẵng hoa trang trọng được ưa chuộng, đẩy doanh số các cửa hàng tăng cao trong tuần lễ 20/11.
• Đám cưới, sự kiện công ty, khai trương: Hoa tươi cũng được sử dụng quanh năm cho trang trí tiệc cưới, hội nghị, khai trương cửa hàng... Các cổng hoa, backdrop cưới bằng hoa tươi có xu hướng thịnh hành, đặc biệt trong các tiệc cưới cao cấp. Nhiều công ty khi khai trương hoặc kỷ niệm thường được đối tác tặng những lẵng hoa chúc mừng cỡ lớn, tạo nên một thị trường hoa sự kiện ổn định. Xu hướng gần đây, các sự kiện chú trọng hoa tươi phối hợp theo theme màu sắc riêng, làm tăng nhu cầu các loại hoa nhập khẩu độc đáo để tạo điểm nhấn.

Nhìn chung, hoa tươi vẫn là quà tặng phổ biến và giàu ý nghĩa trong văn hóa Việt. Người tiêu dùng ngày càng chú trọng chất lượng và tính thẩm mỹ của bó hoa, sẵn sàng trả giá cao hơn cho hoa đẹp, lạ vào dịp đặc biệt. Tuy kinh tế có lúc khó khăn ảnh hưởng phần nào đến phân khúc bình dân, phân khúc cao cấp vẫn tăng trưởng tốt khi nhiều khách hàng “chịu chi” hơn để có hoa đẹp và dịch vụ giao hoa tận nơi thuận tiện​.

3. Các kênh phân phối chính

Thị trường hoa tươi Việt Nam có mạng lưới phân phối đa dạng, từ kênh truyền thống đến hiện đại:

• Cửa hàng hoa truyền thống: Hàng ngàn shop hoa tươi lớn nhỏ trải rộng khắp các đô thị, chợ thị trấn. Đây vẫn là kênh phân phối chủ lực, nơi khách hàng có thể trực tiếp chọn mua hoa bó, lẵng hoa. Nhiều tiệm hoa gia đình lâu năm xây dựng được tệp khách quen ổn định. Vào các dịp lễ, cửa hàng truyền thống thường hoạt động hết công suất, phục vụ cả khách lẻ lẫn đơn hàng sự kiện.
• Chợ đầu mối hoa tươi: Các chợ hoa chuyên doanh là nguồn cung cấp sỉ và lẻ quan trọng. Tiêu biểu như chợ hoa Quảng Bá (Hà Nội), chợ hoa Hồ Thị Kỷ (TP.HCM), chợ hoa Đầm Sen (TP.HCM),… hoạt động từ rất sớm mỗi ngày, tập trung lượng lớn hoa từ các làng hoa về cho thương lái và tiểu thương mua bán. Đây là nơi quyết định mặt bằng giá sỉ và điều phối luồng hoa về các cửa hàng, gánh hàng rong khắp thành phố.
• Đặt hoa qua kênh trực tuyến: Xu hướng đặt hoa online phát triển mạnh trong vài năm trở lại đây. Nhiều cửa hàng đã thiết lập website, fanpage hoặc kênh e-commerce để khách xem mẫu và đặt giao hoa tận nhà. Có sàn điện hoa trực tuyến phục vụ 63 tỉnh thành như Hoayeuthuong, Dienhoa… giúp khách gửi hoa liên tỉnh một cách dễ dàng​. Một số nền tảng thương mại điện tử lớn (Shopee, Tiki, Lazada) cũng bắt đầu có gian hàng hoa tươi, dù doanh số còn khá khiêm tốn. Dữ liệu cho thấy doanh thu bán hoa tươi online có tốc độ tăng trưởng rất cao – chẳng hạn doanh số hoa tươi Hà Nội trên các sàn TMĐT đã tăng hơn 161% chỉ sau một quý gần đây​, cho thấy tiềm năng của kênh bán hàng này. Bên cạnh đó, mạng xã hội như Facebook, Zalo, Instagram là kênh quảng bá và chốt đơn quan trọng đối với các shop hoa trẻ. Nhiều người tiêu dùng hiện có thói quen đặt hoa qua vài tin nhắn và được giao hoa tận nơi, thay vì phải đi chợ hoa như trước.
• Siêu thị và cửa hàng tiện lợi: Một số siêu thị lớn (Co.opmart, BigC, Aeon...) đã bố trí quầy hoa tươi sẵn, bán các bó hoa gói sẵn phục vụ khách mua tiện lợi. Tuy kênh này chưa chiếm thị phần lớn, nó góp phần đáp ứng nhu cầu “mua nhanh” hoa tươi của người bận rộn. Ngoài ra, một số chuỗi cà phê, tiệm bánh cũng kết hợp bán thêm bó hoa nhỏ dịp lễ để phục vụ khách hàng của mình.

Các kênh phân phối đang có sự dịch chuyển cân bằng dần sang trực tuyến, đặc biệt sau giai đoạn dịch Covid-19 thúc đẩy hành vi mua sắm online. Dù vậy, kênh truyền thống vẫn giữ vai trò chủ đạo, và mô hình kinh doanh hoa lý tưởng hiện nay thường kết hợp cả bán tại cửa tiệm lẫn bán online để tối ưu hóa doanh thu.

4. Thương hiệu và doanh nghiệp dẫn đầu ngành

Ngành hoa tươi trong nước phần lớn do các hộ nông dân và làng hoa cung cấp, nhưng cũng xuất hiện những doanh nghiệp lớn và thương hiệu mạnh dẫn dắt thị trường:

• Dalat Hasfarm: Là doanh nghiệp trồng và kinh doanh hoa tươi lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á​. Thành lập từ 1994 tại Đà Lạt, Dalat Hasfarm tiên phong áp dụng mô hình trang trại hoa hiện đại. Năm 2023, công ty tiêu thụ hơn 385 triệu cành hoa (sản phẩm) và đạt doanh thu trên 2.695 tỷ đồng​. Dalat Hasfarm hiện sở hữu khoảng 320 ha nhà kính trồng hoa cao cấp, mỗi năm sản xuất 350-380 triệu cành hoa các loại và xuất khẩu chiếm khoảng 50% sản lượng hoa xuất khẩu của Việt Nam​. Doanh nghiệp này đã xây dựng chuỗi phân phối khép kín: ngoài xuất khẩu, họ có hệ thống cửa hàng hoa tươi cao cấp tại Hà Nội, TP.HCM... (vừa khai trương thêm 2 cửa hàng flagship trong năm 2023)​, cùng kênh bán sỉ B2B qua ứng dụng hiện đại​. Dalat Hasfarm cũng tạo việc làm cho ~3.500 lao động, khẳng định vị thế “ông lớn” trong ngành hoa​.
• Các doanh nghiệp hoa công nghệ cao tại Lâm Đồng: Lâm Đồng – “thủ phủ hoa” của Việt Nam – ngoài Hasfarm còn có Công ty Hoa Mặt Trời và Công ty Trang trại Langbiang… Đây là những doanh nghiệp được công nhận ứng dụng công nghệ cao trong trồng hoa​. Chẳng hạn, Trang trại Langbiang tiên phong chuyển đổi số trong canh tác hoa, quản lý gần 30 ha hoa trồng công nghệ hiện đại​. Nhờ ứng dụng giống mới và kỹ thuật tiên tiến, các doanh nghiệp này cung cấp sản lượng lớn hoa cúc, hoa hồng, cẩm chướng... cho thị trường trong nước và xuất khẩu.
• Làng hoa và hợp tác xã truyền thống: Bên cạnh doanh nghiệp, nhiều làng hoa lâu đời đã tạo nên thương hiệu nổi tiếng. Ví dụ, làng hoa Tây Tựu (Hà Nội) và Mê Linh (Hà Nội) nổi danh với hoa ly, hoa cúc cung ứng cho miền Bắc; làng hoa Sa Đéc (Đồng Tháp) cung cấp lượng lớn hoa cúc, vạn thọ, sen, súng cho miền Nam; làng hoa Đà Lạt với các làng như Vạn Thành, Thái Phiên... trồng đa dạng loài hoa ôn đới chất lượng cao. Nhiều hợp tác xã nông dân tại các làng hoa này liên kết với doanh nghiệp để ổn định đầu ra, góp phần giữ vai trò “xương sống” cho nguồn cung hoa tươi nội địa.
• Các thương hiệu bán lẻ và điện hoa: Ở mảng bán lẻ, ngoài chuỗi cửa hàng Dalat Hasfarm, một số thương hiệu hoa tươi được ưa chuộng tại đô thị như Liti Florist, 38 độ Hoa, Flower Corner, Hoayeuthuong... đã gây dựng tên tuổi. Đặc biệt, Hoayeuthuong là startup về điện hoa nổi bật, đã thu hút khoản đầu tư 28 tỷ đồng từ tập đoàn hoa Hà Lan Greenwings để mở rộng công nghệ và bản quyền giống hoa​. Nhờ vốn đầu tư và hỗ trợ kỹ thuật quốc tế, các doanh nghiệp như Hoayeuthuong đang phát triển nền tảng đặt hoa trực tuyến hiện đại, kết nối hàng trăm cửa hàng địa phương để phục vụ khách trên toàn quốc. Đây là hướng đi mới giúp ngành hoa tiếp cận khách hàng hiệu quả hơn.

Nhìn chung, thị trường hoa tươi Việt Nam khá phân mảnh với rất nhiều người trồng và cửa hàng nhỏ lẻ. Tuy nhiên, sự dẫn dắt của một số doanh nghiệp lớn ứng dụng công nghệ cao (Hasfarm, Hoa Mặt Trời, Langbiang Farm...) đang nâng tầm chất lượng và sản lượng hoa nội địa. Đồng thời, các thương hiệu bán lẻ và dịch vụ điện hoa sáng tạo giúp chuyên nghiệp hóa khâu phân phối, đem lại trải nghiệm tốt hơn cho người tiêu dùng.

5. Xu hướng nhập khẩu hoa và thị trường xuất khẩu

• Nhập khẩu: Song song với sản xuất trong nước, Việt Nam ngày càng nhập khẩu nhiều hoa tươi phục vụ phân khúc cao cấp và bổ sung chủng loại hoa độc đáo. Các nguồn nhập chính đến từ những quốc gia có ngành hoa phát triển mạnh như Hà Lan, Trung Quốc, Thái Lan, Ecuador​. Phổ biến nhất, hoa tulip gần như phải nhập hoàn toàn – khoảng 90% hoa tulip nhập khẩu ở Việt Nam có xuất xứ từ Hà Lan​, được ưa chuộng làm quà dịp lễ vì vẻ đẹp sang trọng. Hoa hồng Ecuador với cành dài, bông lớn cũng được nhập về nhiều vào các dịp Valentine và 8/3, phục vụ khách hàng muốn hoa chất lượng cao. Ngoài ra, thị trường còn chuộng nhập các loại cúc mẫu đơn (hoa peony), thủy tiên, cẩm tú cầu từ châu Âu; baby breath (hoa bi), cẩm chướng từ Trung Quốc; các giống lan từ Thái Lan; thậm chí hoa Protea, Banksia lạ mắt từ châu Phi... Nhờ nhập khẩu, người tiêu dùng Việt có thể tiếp cận những loài hoa độc, lạ quanh năm. Tuy nhiên, hoa nhập khẩu thường có giá rất cao (do chi phí vận chuyển và bảo quản), nên chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ so với hoa nội địa và chủ yếu tiêu thụ ở các thành phố lớn, vào dịp lễ sang trọng.
• Xuất khẩu: Việt Nam đã và đang đẩy mạnh xuất khẩu hoa tươi, dù giá trị tuyệt đối còn khiêm tốn. Kim ngạch xuất khẩu hoa cắt cành tăng liên tục trong vài năm qua: năm 2020 đạt ~48,7 triệu USD; năm 2021 đạt 61,8 triệu (+27% YoY); năm 2022 đạt 67 triệu (+6,7%); và năm 2023 ước khoảng 80 triệu USD (+19,4%)​. Mặt hàng xuất khẩu chủ lực gồm hoa hồng (tăng trưởng nhanh nhất, sản lượng xuất tăng hơn 100% năm 2021) cùng các loại hoa ly, cúc, lan hồ điệp…​. Thị trường xuất khẩu hoa lớn nhất của Việt Nam hiện nay là Nhật Bản, chiếm khoảng 59% kim ngạch: 7 tháng đầu 2023 xuất sang Nhật đạt 21,42 triệu USD​. Ngoài ra, Việt Nam xuất hoa sang các nước trong khu vực châu Á như Australia, Trung Quốc, Hàn Quốc, Thái Lan – đây đều là những thị trường chính đóng góp phần còn lại. Ví dụ, Lâm Đồng (vùng trồng hoa lớn nhất) cho biết họ xuất nhiều hoa sang Nhật Bản, Úc, Trung Quốc, Hàn Quốc... với tổng giá trị gần 69,3 triệu USD trong năm 2023​. Ngược lại, xuất khẩu sang châu Âu còn rất nhỏ, chỉ chiếm 0,01% tổng kim ngạch hoa tươi của Việt Nam do vấp phải hàng rào tiêu chuẩn cao và vấn đề bản quyền giống hoa​. Hiệp định EVFTA mở ra ưu đãi thuế quan, nhưng các doanh nghiệp hoa Việt vẫn phải đầu tư mạnh về công nghệ bảo quản sau thu hoạch và mua bản quyền giống hoa mới có thể khai thác tốt thị trường EU.Mặc dù kim ngạch xuất khẩu hoa hiện chỉ khoảng 70-80 triệu USD/năm, khá khiêm tốn so với tiềm năng​, xu hướng đang tích cực hơn. Nhiều doanh nghiệp (đặc biệt là Dalat Hasfarm) đang định hướng sản xuất giống hoa chất lượng cao phục vụ xuất khẩu. Việt Nam có lợi thế khí hậu đa dạng (miền nhiệt đới lẫn cao nguyên ôn đới) giúp trồng được nhiều loài hoa quanh năm, cộng thêm giá nhân công cạnh tranh. Nếu giải quyết tốt vấn đề chất lượng và ổn định nguồn cung, hoa tươi Việt Nam có cơ hội mở rộng thị phần tại các nước trong khu vực và vươn ra các thị trường mới.

6. Dự báo xu hướng trong thời gian tới

Triển vọng thị trường hoa tươi Việt Nam trong những năm tới được đánh giá khả quan. Trước hết, nhu cầu nội địa dự kiến tiếp tục tăng ổn định nhờ dân số trẻ và thu nhập bình quân tăng. Văn hóa tặng hoa trong các dịp lễ, sự kiện vẫn bền vững, thậm chí mở rộng sang cả những dịp kỷ niệm cá nhân, ngày lễ phương Tây (như Noel, Halloween cũng bắt đầu có trang trí hoa). Ngành chức năng dự báo giai đoạn 2022-2030, giá trị tiêu thụ hoa và cây cảnh nội địa sẽ tăng khoảng 6-8% mỗi năm​. Đến năm 2025, quy mô thị trường hoa có thể đạt 50-55 nghìn tỷ đồng và năm 2030 đạt 70-75 nghìn tỷ​, cho thấy dư địa tăng trưởng vẫn còn rộng.Về thị hiếu tiêu dùng, khách hàng ngày càng ưa chuộng hoa chất lượng cao và độc đáo. Dự kiến phân khúc hoa nhập khẩu cao cấp sẽ mở rộng thêm, nhất là tại các đô thị lớn, khi tầng lớp khá giả sẵn sàng chi trả cho hoa lạ, đẹp. Tuy nhiên, đồng thời các nhà vườn trong nước cũng đang đầu tư nâng cao chất lượng hoa nội địa để cạnh tranh. Nhiều giống hoa mới có bản quyền sẽ được du nhập và trồng tại Việt Nam, giúp người tiêu dùng có hoa “nhập nội” chất lượng cao với giá hợp lý hơn. Chẳng hạn, các doanh nghiệp Việt hợp tác với Hà Lan để nhận chuyển giao giống hoa mới và kỹ thuật trồng, kéo gần khoảng cách về chất lượng so với hoa nhập khẩu​. Xu hướng trồng hoa trong nhà kính công nghệ cao sẽ gia tăng – minh chứng là các dự án như Apollo (Trung Quốc) đầu tư nhà kính hiện đại trồng 1,8 triệu cành hoa/năm tại Việt Nam​, hay triển lãm hoa công nghệ cao của 30 công ty Hà Lan tổ chức ở Việt Nam (3/2024) để chuyển giao kỹ thuật bền vững​. Những động thái này dự báo giúp sản lượng hoa trong nước tăng cả về lượng lẫn chất trong tương lai gần.Về kênh bán hàng, bán hoa trực tuyến sẽ ngày càng phổ biến. Sau thành công của một số nền tảng điện hoa, dự kiến nhiều cửa hàng sẽ chuyển đổi số mạnh hơn, tích hợp đặt hoa qua app, website nhằm đáp ứng nhu cầu giới trẻ ưa chuộng mua sắm online. Mạng xã hội dự kiến vẫn là kênh quảng bá chính cho các shop hoa nhỏ. Ngược lại, các chợ hoa truyền thống có thể thu hẹp dần vai trò khi chuỗi logistics hoa được hiện đại hóa (nông trại chuyển thẳng đến cửa hàng bằng xe lạnh, hạn chế trung gian chợ đầu mối). Người tiêu dùng tương lai có thể ngồi nhà chọn hoa qua smartphone và nhận hoa tươi trong vài giờ, thay vì phải ra chợ lựa chọn.Ở tầm vĩ mô, Chính phủ và các địa phương đã đề ra chương trình phát triển ngành hoa chuyên nghiệp. Mục tiêu đến năm 2025, diện tích trồng hoa cả nước đạt ~40.000 ha và xuất khẩu hoa đạt 130-150 triệu USD​; đến 2030 xuất khẩu đạt 180-200 triệu USD. Để đạt được, các chuyên gia nhận định cần tháo gỡ nút thắt về công nghệ sau thu hoạch và bản quyền giống​. Trong thời gian tới, nhiều khả năng Việt Nam sẽ nhập khẩu thêm giống hoa mới có bản quyền và đầu tư vào bảo quản lạnh, xử lý hoa sau cắt theo tiêu chuẩn quốc tế nhằm kéo dài độ tươi. Đồng thời, việc xây dựng thương hiệu hoa Việt Nam sẽ được chú trọng – ví dụ gắn nhãn xuất xứ Đà Lạt cho hoa cao cấp – để nâng cao giá trị và uy tín trên thị trường thế giới​.

Tóm lại, giai đoạn 2023-2024 chứng kiến thị trường hoa tươi Việt Nam hồi phục và tăng trưởng tốt hậu đại dịch, với sức mua nội địa mạnh và xuất khẩu khởi sắc. Trong tương lai, xu hướng tiêu dùng hoa sẽ hướng tới đa dạng chủng loại, chất lượng cao và dịch vụ tiện lợi. Nhờ ứng dụng công nghệ và định hướng đúng đắn, ngành hoa tươi Việt Nam được kỳ vọng sẽ nở rộ hơn nữa, vừa đáp ứng thị trường trong nước, vừa vươn ra các thị trường xuất khẩu tiềm năng.Nguồn tài liệu tham khảo: Nghiên cứu và tổng hợp từ các báo cáo, số liệu thống kê và tin tức thị trường hoa tươi năm 2023-2024​,